نشست تخصصی «تحولات استراتژیک در محیط آموزش عالی و بایسته‌های انطباق‌پذیری پویا» در دانشگاه رازی برگزار شد - پرتال اصلی دانشگاه رازی
نشست تخصصی «تحولات استراتژیک در محیط آموزش عالی و بایسته‌های انطباق‌پذیری پویا» با حضور جمعی از استادان، در دانشگاه رازی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه رازی، نشست هم‌اندیشی تخصصی با عنوان «بررسی تحولات استراتژیک در محیط آموزش عالی و بایسته‌های انطباق‌پذیری پویا» روز یکشنبه ۱۶ شهریورماه ۱۴۰۴ با حضور دکتر «جمال فتح‌اللهی» رئیس دانشگاه، اعضای هیئت‌رئیسه، جمعی از استادان و با سخنرانی دو میهمان ویژه از دانشگاه فردوسی مشهد، دکتر «عبدالرضا باقری» و دکتر «علی یوسفی»، در سالن جلسات حوزه ریاست برگزار شد.
دکتر باقری، عضو هیئت علمی گروه بیوتکنولوژی و به‌نژادی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهد، که سابقه ریاست آن دانشگاه و قائم‌مقامی وزیر علوم را در کارنامه دارد، به همراه دکتر یوسفی، دانشیار گروه جامعه‌شناسی همان دانشگاه، سخنرانان مدعو این نشست بودند.
در آغاز برنامه، دکتر جمال فتح‌اللهی رئیس دانشگاه رازی، ضمن خوش‌آمدگویی به مهمانان ویژه و قدردانی از حضور آنان در نشست و جشنواره ملی «جریان» که میزبانی آن را دانشگاه رازی بر عهده دارد، بر ضرورت همگامی آموزش عالی با تحولات سریع جهانی تأکید کرد و گفت: «آموزش عالی باید متناسب با تغییرات حرکت کند و برنامه‌محوری در صدر اولویت‌های دانشگاه‌ها قرار گیرد. این نشست فرصتی برای بهره‌گیری از دانش و تجربه استادان برجسته در بررسی تحولات آموزش عالی است.»
ضرورت یادگیری مستمر و تحول ساختاری در دانشگاه‌ها
دکتر باقری مهمان ویژه این نشست در سخنانی ضمن تقدیر از میزبانی دانشگاه رازی گفت: «در شرایط دشوار امروز، رسالت دانشگاه‌ها امیدبخشی به جامعه است. چالش‌های اقتصادی و نابسامانی‌های موجود، فعالیت دانشگاه‌ها را با موانع جدی روبه‌رو کرده است.»
وی با اشاره به مطالعه بین‌المللی «آینده مشاغل در جهان» (۲۰۱۵) یادآور شد: بر اساس نظرسنجی از ۳۷۰ مدیر ارشد اقتصادی و صنعتی، مهارت‌های اجتماعی همچون هوش هیجانی، توان آموزش و مهارت‌های فنی، از الزامات اساسی ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار آینده است.
این استاد دانشگاه، تحول اقتصاد جهانی و گسترش تحصیلات بین‌رشته‌ای را نقطۀ عطفی در تغییر آموزش عالی دانست و افزود: «فناوری همه مشاغل را متأثر کرده و بی‌ثباتی بازار کار را افزایش داده است. برای بقا در این فضا، یادگیری مستمر و انطباق‌پذیری ضرورت دارد.»
وی با اشاره به نقش فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و سامانه‌هایی نظیر ChatGPT هشدار داد: «بسیاری از مشاغل در آینده نزدیک حذف خواهند شد؛ ازاین‌رو دانشگاه‌ها باید بر تقویت توان یادگیری، خلاقیت و نوآوری در میان استادان، دانشجویان و کارکنان متمرکز شوند.»
دکتر باقری با نقد ساختار سنتی دانشگاه‌های ایران خاطرنشان کرد: «در دانشگاه‌های نوآور جهان، دپارتمان‌های سنتی جای خود را به ساختار‌های مأموریت‌محور و بین‌رشته‌ای داده‌اند، در حالی که در ایران همچنان بر ایجاد ساختمان‌ها و ساختار‌های فیزیکی تأکید می‌شود.»
وی همچنین توسعه آموزش الکترونیک را عاملی انقلابی در عرصه آموزش عالی دانست و تأکید کرد: «دیگر نمی‌توان تنها به آموزش سنتی در کلاس بسنده کرد. اعضای هیئت علمی باید روش‌های نوین یاددهی و یادگیری را بیاموزند.»
او در ادامه با معرفی نمونه‌های موفقی از دانشگاه‌های نوآور جهان همچون پردیس ابوظبی، دانشگاه عمان، دانشگاه آشوکا در هند و دانشگاه رهبری آفریقا، بر ضرورت الگوبرداری هوشمندانه و بومی‌سازی این مدل‌ها در ایران تأکید کرد.
از جمله راهکار‌های پیشنهادی دکتر باقری برای تحول در دانشگاه‌های ایران موارد زیر را شامل می‌شدند:
گسترش یادگیری تجربی برای پرکردن شکاف میان نظریه و عمل.
تمرکز بر مهارت‌های نرم همچون خلاقیت، هوش هیجانی و ارتباط مؤثر.
ترویج یادگیری مادام‌العمر و تقویت انطباق‌پذیری.
توجه به اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری در قبال فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی.
پرورش تفکر کارآفرینی و مشارکت اجتماعی.
حمایت از سلامت روان و افزایش تاب‌آوری دانشجویان.
ارتقای سواد دیجیتال و مهارت‌های داده‌محور.
تقویت مطالعات بین‌رشته‌ای و فرهنگ کار گروهی.
افزودن آموزش هوش مصنوعی به برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها.
دکتر باقری با یادآوری تجربه ایران در دوران همه‌گیری کرونا افزود: «فرصت‌ها از دل چالش‌ها پدید می‌آیند. دانشگاه‌ها باید با تشکیل کمیته‌های تخصصی، تحولات جهانی آموزش عالی را رصد کرده و نقشه راه عملیاتی برای آینده ترسیم نمایند.»
وی در جمع‌بندی سخنان خود، با تأکید بر لزوم بازتعریف نقش دانشگاه‌ها، گفت: «دانشگاه نهادی مستقل است و باید با شتاب تغییرات جهانی همراه شود. دانشگاه رازی می‌تواند با تعریف پروژه‌های پژوهشی هدفمند و پیگیری در وزارت علوم، راهکار‌های عملی برای آینده آموزش عالی کشور ارائه دهد.»
ضرورت تقویت تاب‌آوری اجتماعی و نقش دانشگاه‌ها
در بخش دوم نشست، دکتر علی یوسفی، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد، بر لزوم عینیت‌بخشی به ایده‌های اجتماعی در عرصه علم و فناوری تأکید کرد و گفت: «ایده‌های اجتماعی باید در اسناد راهبردی دانشگاه‌ها جایگاه عملیاتی بیابند تا قابلیت اجرایی پیدا کنند. دانشگاه باید خود را متناسب با شرایط متغیر محیطی بازطراحی کند.»
وی با طرح پرسشی بنیادین خاطرنشان کرد: «در جهانی پر از تغییرات شتابان، تا چه اندازه توانایی انطباق و حفظ انسجام درونی را داریم؟»
دکتر یوسفی با اشاره به تهدید‌های جدی پیش‌روی کشور افزود: «غفلت از این تهدید‌ها پیامد‌های سنگینی خواهد داشت. تکانه‌های پیاپی از سال ۱۳۵۷ تاکنون موجب کاهش تدریجی تاب‌آوری جامعه شده و پرسش‌های مهمی دربارۀ میزان تعهد جمعی ما مطرح می‌سازد.»
وی با ابراز نگرانی نسبت به کاهش تحمل جامعه در برابر دشواری‌ها، هشدار داد: «در صورت بروز بحران‌های بزرگ نظیر جنگ، واکنش جامعه چگونه خواهد بود؟ چه ابزار‌هایی برای تقویت همبستگی پایدار باید به‌کار گرفته شود؟»
این استاد دانشگاه کاهش اعتماد عمومی به نهاد‌های دولتی را از آسیب‌های جدی کشور برشمرد و افزود: «اعتماد عمومی و انسجام اجتماعی در برابر بحران‌ها به‌شدت آسیب‌پذیر شده است. دانشگاه‌ها باید زمینه‌ساز گفت‌و‌گو‌های فراقومی و فراجناحی باشند و در تقویت این سرمایه اجتماعی نقش‌آفرینی کنند.»
در ادامه نشست، تعدادی از استادان حاضر نیز دیدگاه‌ها و نقد‌های خود را درباره وضعیت کنونی آموزش عالی کشور و تحولات جهانی این حوزه بیان کردند. این هم‌اندیشی با تبادل نظر فعال شرکت‌کنندگان و طرح پیشنهاد‌های متنوع برای آینده آموزش عالی، در فضایی پویا و تعاملی به کار خود پایان داد.
